Problemy ze złym zachowaniem konia w niektórych przypadkach mogą być spowodowane
błędami w jego żywieniu lub powiązane z tym, a proste zmiany w ilości paszy lub jej rodzaju
mogą mieć duży wpływ na funkcjonowanie zwierzęcia. Oczywiście należy pamiętać, że
szereg innych czynników tj. wiek, rasa, wytrenowanie, osobowość, dopasowanie sprzętu czy
też ogólny stan zdrowia, a także umiejętności, doświadczenie oraz cierpliwość jeźdźca, mogą
mieć równie duży wpływ na zachowanie konia.
Błędy żywieniowe:
1. Zbyt duża ilość kalorii
Zbyt dużo paszy (i/lub jej zbyt wysoka kaloryczność) i niewystarczająca ilość pracy to
połącznie „wybuchowe”. Jeśli koń utrzymywany w stajni ma skłonność do nadpobudliwości,
może otrzymywać w dawce pokarmowej więcej kalorii, niż potrzebuje. Kolejnym problem
jest utrzymywanie konia w boksie bez możliwości korzystania z padoku, pastwiska czy
chociażby karuzeli. Koń, który nie ma gdzie rozładować nadmiaru energii, będzie
sfrustrowany. Może mieć to wpływ na brak współpracy podczas obsługi czy treningu, ale
również może być podłożem do wielu nałogów czy narowów. W takiej sytuacji wyjście jest
tylko jedno – dostosowanie diety oraz pracy indywidualnie do konia, przy okazji zapewnienie
swobodnego ruchu przez kilka godzin w ciągu dnia z pewnością również zadziała na korzyść.
2. Zbyt duże posiłki treściwe
Posiłki zbożowe nie powinny przekraczać 0,4-0,5 kg ziarna na 100 kg masy ciała – czyli dla
konia 500 kg maksymalna waga jednorazowej porcji jedzenia to 2- 2,5 kg. Często zbyt duża
ilość paszy powiązana jest z ograniczoną ilością odpasów w stajniach (najczęściej 2, czasami
nawet tylko 1). Łapczywe pobieranie paszy treściwej powoduje również niedostateczne jej
naślinienie, co jest bardzo niekorzystne, gdyż ślina ma właściwości buforujące i dba o
odpowiednie pH w żołądku.
Profesor Christine Nicol (Uniwersytet w Brystolu) na podstawie badań na temat łykawości u
koni zbudowała teorię mówiącą o tym, że zarówno żucie drewna jak i łykanie mają na celu
zwiększenie wydzielania śliny w celu złagodzenia bólu podrażnionej błony śluzowej. W
związku z tym naszym zadaniem jest nie dopuszczenie do powstania owych podrażnień.
Wrzody żołądka dotykają nawet ponad 80% dorosłych koni, z pewnością wpływając na
komfort życia konia.
Przekarmianie paszą treściwą powoduje zaburzenia pracy przewodu pokarmowego, które
mogą objawiać się wytwarzaniem nadmiernej ilości gazów, toksyn czy kwasów. Mogą być
przyczyną wzdęć, bóli kolkowych, podrażnień błony śluzowej (co po dłuższym czasie
prowadzi do wrzodów), zaburzeń mikroflory w jelitach czy nawet skrętu jelit. Karmienie w
mniejszych ilościach (do 2 kg), a częściej (3-4 posiłki) oraz dodawanie sieczek do diety z
pewnością przyczyni się do ochrony układu pokarmowego i poprawy komfortu życia konia.
3. Złe źródło energii
Standardowa dieta w pensjonatach dla koni to „siano + owies”. Jeżeli koń żywiony w ten
sposób ma zbyt dużo energii, a wykluczyliśmy wcześniej wspomniane punkty, należy
zastanowić się czy źródło energii jest odpowiednie.
Jednym ze sposobów modyfikacji diety u konia wymagającego energii do pracy, lecz
mającego „gorącą głowę” jest próba przejścia na dietę, która dostarcza więcej kalorii z
włókna oraz z tłuszczu, natomiast ma niższą zawartości skrobi. Pasza o wysokiej zawartości
glukozy (produkt trawienia skrobi) zwiększa poziom serotoniny w mózgu, czyli
neuroprzekaźnika znanego z oddziaływania na nastrój, czujność i aktywność. Możliwe jest
więc, że wahania poziomu glukozy we krwi po spożyciu posiłku zbożowego wpływają na
zachowanie koni.
Zwiększenie ilości wolno uwalnianej energii oraz dobranie stosunku poszczególnych źródeł,
tak by uzyskać konia z energią do pracy i jednocześnie zachować go „pod kontrolą” nie jest
proste, lecz może okazać się kluczem do sukcesu.
4. Niedobory mikro i makroelementów
Witaminy i minerały są niezbędne dla zachowania zdrowia i prawidłowego funkcjonowania
organizmu, zarówno człowieka jak i konia. Biorą udział w wielu procesach miedzy innymi
pełniąc funkcje regulacyjne, pomagają zwalczać wolne rodniki, działają przeciwutleniająco.
Uboga, niezróżnicowana dieta czy gorszej jakości komponenty mogą nie w pełni pokrywać
dzienne zapotrzebowanie konia, co w konsekwencji prowadzi do niedoborów w organizmie.
Z punktu wpływu na zachowywanie się konia szczególnie ważne mogą okazać się witaminy z grupy B.
Są to witaminy niezbędne do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego. Pasze oraz
synteza mikrobiologiczna zachodząca w jelitach zwykle wystarczają na pokrycie dziennego
zapotrzebowania konia na witaminy z tej grupy, tak więc niedobory są rzadko spotykane. Nie
wyklucza to jednak
możliwości ich wystąpienia podczas dysfunkcji układu pokarmowego (biegunka, zaburzenia
flory bakteryjnej) czy też złej jakości paszy.
Bardzo ważnym pierwiastkiem wchodzącym w skład licznych enzymów uczestniczących w
procesach w obrębie tkanki nerwowej i mięśniowej jest magnez (Mg). W związku z tym
objawy jego niedoboru związane są bezpośrednio z tymi układami: nadpobudliwość oraz
skurcze i drżenie mięśni. Niedobory mogą wynikać z ubogiej zawartości tego pierwiastka w
zbożu i sianie.
Pamiętaj – pasza objętościowa to podstawa!
Minimum 1% masy ciała, a 1,5% u koni pobudliwych – tyle powinna wynosić dawka paszy
objętościowej dobrej jakości. Warto rozważyć pakowanie jej w siatkę z małymi oczkami lub
specjalnie przygotowany paśnik. W naturze konie pobierały pokarm przez większość doby, więc ich
układ pokarmowy przystosowany jest do małych porcji. Co więcej poziom glukozy we krwi
wzrasta w odpowiedzi na wielkość posiłku, stąd tak ważne jest by posiłki zbożowe nie
przekraczały 0,4-0,5 kg na 100 kg masy ciała. Jeśli Twój koń spożywa pasze w sposób
łapczywy spróbuj dodać dwie garści sieczki do każdego posiłku, by zmusić go do
wolniejszego pobierania i dokładniejszego żucia. Jeśli masz problem z doborem optymalnej
diety dla Twojego konia, nie ryzykuj jego zdrowiem, poradź się osoby doświadczonej.