Ocena kondycji konia

Contact Us

Jaki jest koń każdy widzi, ale czy na pewno każdy widzi to samo ? Czy potrafimy

obiektywnie ocenić stan odżywienia naszego konia, czy też lepiej poradzić się

eksperta ? W tym artykule postaramy się prześledzić jak wygląda ocena kondycji

wizualnej pod kątem żywieniowym, ułatwiająca prawidłowe określenie

zapotrzebowania konia na składniki pokarmowe i precyzyjne dobranie optymalnej

diety.

 

Cel oceny kondycji konia

Bez względu na typ użytkowania konia warto dbać o jego zdrowie. O ile objawy kaszlu,

wycieki z nosa, kulawizny, skaleczenia to objawy stosunkowo łatwe do spostrzeżenia o

tyle lekki spadek lub wzrost wagi, zmatowienie sierści, pogarszanie jakości rogu

kopytowego konia, którego widzimy każdego dnia to już trudniejszy do oceny fakt. Jak

powszechnie wiadomo, łatwiej zgubić mięśnie konia niż je odbudować, niestety jest to

odwrotnie proporcjonalne do zwiększania i zmniejszania ilości tkanki tłuszczowej. Każdy

koń potrzebuje do funkcjonowania wodę, energię, materiał budulcowy, mikro i

makroelementy. Wiek, gabaryty, zdrowie i typ użytkowania konia mają główny wpływ na

zapotrzebowanie na te składniki. Bardzo ważnym jest odpowiednie określenie tego

zapotrzebowania i jak najszybsze zapobieganie sytuacjom wystąpienia jakichkolwiek

niedoborów. Warto powierzyć opiekę konia specjaliście, który obiektywnie i profesjonalnie

podejdzie do każdego przypadku, bazując na wiedzy i doświadczeniu. Niestety często w

praktyce zdarzają się sytuacje gdzie właściciel mylnie stwierdza nadwagę gdy w

rzeczywistości koń jest w niedowadze, łatwo policzyć na nim wszystkie żebra, miednica i

kręgosłup są uwydatnione ale koń ma znaczny brzuszek sianowy – „hay belly”. Kolejnym

częstym przypadkiem jest przekarmianie koni paszą treściwą, skutkującym min. nie

przyswajaniem paszy i chudnięciem, lub znacznymi opojami i naddatkami energii. Wielu

właścicieli koni nie dopuszcza też myśli o możliwym występowaniu u swojego konia

choroby wrzodowej lub nietolerancji na komponent paszy. Podstawą dobrej oceny jest

obiektywizm i wiedza.

 

Ważenie koni

Przeciętnej wielkości koń, ważący 500kg, to w przybliżeniu 200kg mięśni, 75kg kości, 75kg

układu pokarmowego, 37kg krwi, 35kg skóry, kopyt i sierści i 3,5kg serca. Istnieje wzór

pozwalający obliczyć masę konia na podstawie długości i obwodu klatki piersiowej, jednak

jego precyzyjność pozostawia wiele do życzenia, tak samo jak określenie wagi „na oko”,

dwa razy niższy koń nie będzie dwa razy lżejszy. Pamiętajmy, że kilogram mięśni zajmuje

znacznie mniejszą powierzchnię niż kilogram tłuszczu, jest to powód dla którego tej samej

wielkości konie mają znacznie różną wagę. Najdokładniejszym sposobem jest zważenie

konia na wadze, niestety rzadko która stajnia może pozwolić sobie na wagę inwentarzową.

W wagi bardzo często zaopatrzone są kliniki weterynaryjne oraz firmy zajmujące się

profesjonalnym żywieniem koni. Ciekawym rozwiązaniem może być też wycieczka do

pobliskiego skupu metali kolorowych, gdzie można odpłatnie wjechać na dużą wagę

koniowozem z koniem, a następnie zważyć sam koniowóz. Cykliczne ważenie pozwala

nam precyzyjnie określić przemiany zachodzące w naszym koniu, takie jak chudnięcie,

tycie, nabudowanie masy mięśniowej, jak również pozwala dokładniej określić

zapotrzebowanie na paszę treściwą, objętościową oraz suplementy.

 

Body Condition Scoring – BCS

Ocena kondycji ciała to jedna z najpopularniejszych skal pozwalająca określić optycznie i

namacalnie sylwetkę konia. Skala 9 punktowa mówi nam w jakim stopniu występuje

nadwaga lub niedowaga, przy czym 5 to sugerowana kondycja optymalna. Głównym

miejscem obserwacji jest bok konia, a szczególnie widoczność żeber. Przy kondycji

optymalnej u konia nie są widoczne żebra, ale są łatwo wyczuwalne palcami, gdy żebra są

 

widoczne można mówić o niedowadze, a gdy żebra są niewyczuwalne można mówić o

nadwadze. Kolejnymi istotnymi miejscami są te, gdzie odkłada się tkanka tłuszczowa czyli

wzdłuż grzebienia szyi, wokół kłębu, za łopatkami, boki przy słabiźnie oraz przy nasadzie

ogona. Jak widać przy Body Condition Scoring głównie oceniamy poziom tkanki

tłuszczowej. Warto wiedzieć, że nie zawsze 5 to sylwetka preferowana w danej

konkurencji. Wiele koni ujeżdżeniowych utrzymuje się bliżej 6 – lekkiej nadwagi, w

przeciwieństwie do koni startujących we wszechstronnym konkursie konia wierzchowego

utrzymywanych bliżej 4 – lekka niedowaga. Konie z problemami aparatu ruchu takimi jak

stany zwyrodnieniowe w celu zmniejszenia obciążenia na stawy również utrzymuje się

bliżej lekkiej niedowagi niż lekkiej nadwagi.

 

Topline Evaluation System-TES

Metoda oceny górnej lini konia, skala A,B,C,D określa uwidocznienie mięśni w trzech

rejonach konia, na kłębie, na odcinku lędźwiowym i na zadzie. A – to widoczność mięśni

we wszystkich trzech rejonach, B widoczność mięśni w dwóch rejonach, C w jednym

rejonie, a D w żadnym. Ocenę należy przeprowadzić dotykając wyznaczonych miejsc,

tylko w ten sposób możemy odróżnić gąbczastą w dotyku tkankę tłuszczową, od twardszej

tkanki mięśniowej. Należy mieć na uwadze rasę konia, sposób użytkowania oraz

dopasowanie siodła, mogące negatywnie wpłynąć na budowanie mięśni przy kłębie konia.

Dzięki tej skali dowiemy się jak duże jest zapotrzebowanie konia na budowę tkanki

mięśniowej.

 

Easy Keeper i Hard Keeper- metabolizm konia

Na ustalenie odpowiedniej diety konia wpływ mają nie tylko wygląd zewnętrzny i typ

użytkowania, ale również temperament i metabolizm czyli łatwość konia do utrzymania,

nabierania lub gubienia masy. Pod względem metabolicznym możemy wyszczególnić

Easy i Hard Keepers’y. Easy Keepers to konie łatwo przybierające na wadze z tendencją

do wpadania w otyłość. W takim wypadku należy uważać na ilość dostarczanych kalorii,

ograniczając ilość paszy treściwej, zwłaszcza owsa, skupiając się na dostarczeniu

odpowiedniej ilości witamin w postaci koncentratu oraz dostarczając odpowiednią ilość

paszy objętościowej. Będąc przy paszy objętościowej lepszym rozwiązaniem jest

spowolnienie pobierania siana poprzez np siatkę, lub podawanie siana/sieczek z traw

niskocukrowych. Złym rozwiązaniem jest obcięcie ilości siana w diecie, gdyż może to

spowodować u konia stres, związany z ograniczeniem ilości pokarmu jak również

problemy wrzodowe. Niestety nieograniczony dostęp do pastwisk, szczególnie wiosną,

gdy trawa zawiera więcej cukrów może być niekorzystny dla Easy Keepers’ów, z drugiej

strony krótki okres wypasu w ciągu dnia spowoduje nierównomierne rozłożenie się

„dostawy” cukru, optymalnym rozwiązaniem jest wypas takich koni na pastwiskach po

skoszeniu trawy (koszenie zachęca do wzrostu trawy bogatszej w białko, uboższej w

cukry). Hard Keepers to grupa koni mająca problem z utrzymaniem lub przyrostem masy ciała. Na

wstępie warto wziąć pod uwagę czy przyczyną problemu z utrzymaniem masy ciała nie są

wrzody żołądka lub okrężnicy, problemy z zębami lub niskiej jakości pasza. Bardzo ważne

dla Hard Keepers’ów są dobrej jakości kalorie, tu pierwsze skrzypce grają pasze

pełnoporcjowe, odpowiednio zbilansowane, o zwiększonej strawności i z bogatym

składem. Produktem godnym uwagi są otręby ryżowe zawierające gamma-oryzanol oraz

witaminę E- naturalny antyoksydant, wyłapujący wolne rodniki. Alternatywnym,

bezpiecznym źródłem energii są też tłuszcze o korzystnym stosunku kwasów omega 3 do

omega 6 i dobrej jakości włókno.

Są też wyjątki, często należą do nich konie z chorobami metabolicznymi takimi jak

insulinooporność. Bezwzględnie w takich przypadkach dla zdrowia konia należy radzić się

fachowców.

Wywiad z właścicielem

Bardzo ważnym dla żywieniowca punktem w poznawaniu konia jest rozmowa z jego

właścicielem. Oczywiście zdarzają się osoby bardzo koloryzujące sytuację lub

zapominające o ważnych wydarzeniach w życiu konia, jednak potrafiący słuchać i

zadawać odpowiednie pytania ekspert z pewnością dojdzie do kluczowych informacji.

Ważnymi są z pewnością codzienne zachowania konia zaobserwowane zarówno w trakcie

odpoczynku, posiłku czy też treningu, wszystkie które mogą świadczyć o jakichkolwiek

odstępstwach od normy, jak na przykład tkanie, łykanie, rozciąganie się przy karmieniu,

częste ślinienie, przekrzywianie głowy przy jedzeniu, nadmierna potliwość, słabsza

kondycja fizyczna, kulawizny, opuchnięcia kończyn itd. Istotne są też informacje o leczeniu

konia i przebytych chorobach. Najczęściej odstępstwa te są spowodowane złym

żywieniem konia związanym z brakiem wiedzy opiekunów.

 

Krew, włos i róg kopytowy

Profilaktyczne badania krwi konia pozwalają stwierdzić jego aktualny stan. Odpowiednio

wykonane badanie, a szczególnie interpretacja wyników pozwalają precyzyjnie określić

między innymi stan odżywienia konia oraz funkcjonowanie prawie wszystkich organów

konia. Samo pobranie krwi powinno być przeprowadzane przez lekarza weterynarii, a

następnie przekazane do specjalistycznego laboratorium. W oparciu o te wyniki lekarz lub

żywieniowiec precyzyjnie dobierze dietę dla danego konia. Dodatkowymi możliwościami

są trichoskopia skaningowa końskiego włosa oraz unguloskopia skaningowa rogu kopytowego, które pozwalają ocenić udział pierwiastków takich jak: C, O, S, Mg, Ca, Si,

Mn, Co, Zn, Se, Cr, Cu, Fe, K, P, Na i Pb.

 

Szeroka gama produktów oferowanych przez firmy żywieniowe, składająca się z gotowych

mieszanek pasz treściwych, z wysokiej jakości sieczek, koncentratów, suplementów, ziół i

wielu innych daje ogromne możliwości wsparcia żywieniowego konia. Na szczęście wiele

rumaków nie wymaga bardzo specjalistycznego i kosztownego utrzymania. Proste

żywienie w postaci wody, dobrej jakości pastwiska i siana powinno zaspokoić potrzeby

bytowe zdrowego, nie pracującego konia. Dodatek owsa i witamin spełni oczekiwania nie

jednego zdrowego konia pracującego. Niestety jak dobrze wiemy, coraz ciężej o soczyste,

zadbane pastwiska, wysokiej jakości siano wolne od pleśni i zanieczyszczeń. Sam owies

nie jest tym owsem podawanym pół wieku temu. Warunki klimatyczne, dziura ozonowa,

pestycydy, wszystkie te czynniki wpływają na jakość zadawanej paszy. Na przestrzeni lat

zmienił się też główny typ użytkowania konia, z rolnego po rekreacyjno-sportowy. Mając to

wszystko na uwadze, a w szczególności zdrowie koni warto sięgać po porady ekspertów,

zajmujących się żywieniem koni. Łatwo uzyskać często bezpłatną, a wyjątkowo cenną

poradę drogą internetową; same wizyty osób zajmujących się żywieniem też nie kosztują

majątek, a odpowiednio dobrana dieta pozwoli nie tylko oszczędzić sobie kosztów

leczenia, ale przede wszystkim zwiększy zadowolenie i zdrowie Twojego konia.

 

Rafał Kaczmarek

Udostępnić ten wpis?

admin